در سکوت خبری و خارج از مسیرهای دلاری، ایران و چین به توافقی تازه دست یافتند که می‌تواند مسیر تجارت خارجی ایران را دگرگون کند. در این قرارداد، فلزات اساسی ایران در ازای قطعات خودرو به چین صادر شدند؛ بدون آنکه حتی یک دلار یا یورو در جریان باشد. این مدل مبادله پایاپای، یادآور الگوی «چای در برابر نفت» سریلانکا است، اما این‌بار با «فلز در برابر فناوری» در مقیاسی بزرگ‌تر و با پیامدهایی ژئواکونومیک برای تجارت جهانی ایران.
به گزارش نبض صنعت، در این معامله بی‌سابقه از نظر حجم و نوع کالا، ایران محموله‌ای شامل فلزات خام و فرآوری‌شده را به چین ارسال کرده و در مقابل، قطعات خودرو به ارزش ۲ میلیون دلار وارد کشور شده‌اند. این مبادله بدون استفاده از ارزهای رایج بین المللی انجام شده و نشان‌دهنده استفاده راهبردی از مزیت معدنی ایران برای عبور از تحریم‌ها و تثبیت جایگاه کشور در زنجیره تأمین جهانی فلزات و صنایع وابسته است.
فلزات ایران، پشتوانه تأمین قطعات خودرو
بر اساس گزارش اختصاصی بلومبرگ، شرکت خودروسازی چری چین در ازای واردات فلزات، از طریق واسطه هایی در استان آن‌هوئی، اقدام به ارسال قطعات خودرو به ایران کرده است. این مبادلات در قالب قراردادهای پایاپای انجام شده‌اند و بازتابی از تأثیر مستقیم تحریم های آمریکا و اروپا بر ساختار تجارت جهانی هستند. در حالی که تجارت پایاپای طی سه دهه گذشته تقریباً به فراموشی سپرده شده بود، اکنون با شدت گرفتن تحریم‌ها علیه کشورهایی مانند ایران، روسیه و ونزوئلا، این شیوه مبادله دوباره در حال احیا است.
قطعات خودرو واردشده از چین، بخشی از نیاز تولیدکنندگان داخلی را تأمین می‌کنند؛ به‌ویژه در شرایطی که صنعت خودروسازی ایران با محدودیت های ارزی و فشارهای بین‌المللی مواجه است. این قطعات، در خطوط تولید شرکت‌هایی مانند ایران‌خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش مهمی در حفظ تیراژ تولید و پاسخ‌گویی به تقاضای بازار دارند.
چرا فلزات محور مبادله شدند؟
فلزات اساسی مانند روی و مس، از جمله حوزه‌هایی هستند که ایران در آن‌ها مزیت نسبی دارد. کیفیت تولید داخلی در این بخش‌ها قابل رقابت با بازارهای منطقه‌ای است و چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فلزات در جهان، نیاز مستمر به تأمین پایدار دارد. ترکیب این نیاز و توان ایران، زمینه‌ساز قراردادی شد که نه‌تنها صرفه اقتصادی دارد، بلکه پیام راهبردی مهمی نیز به همراه دارد.
تحلیلگران معتقدند در دوره‌ای که مبادلات دلاری با ایران دشوار یا غیرممکن شده، فلزات می‌توانند به عنوان پاسپورت صادراتی کشور عمل کنند. کالایی با ارزش بالا، قابلیت جایگزینی محدود و نقش کلیدی در صنایع جهانی؛ از جمله صنعت خودروسازی که وابستگی مستقیم به تأمین قطعات خودرو دارد.
حذف دلار؛ پیام به بازار جهانی
وقتی کشوری مانند چین، یک قرارداد چندمیلیون‌دلاری را بدون دلار امضا می‌کند، به جهان پیامی می‌دهد: دلار تنها زبان تجارت نیست. این پیام، تبعات ژئواکونومیک مهمی دارد. اگر این رویکرد میان کشورهای دیگر گسترش یابد، سلطه دلار بر تجارت بین‌الملل می‌تواند به‌تدریج تضعیف شود. برای ایران، حذف دلار علاوه بر کاهش فشار تحریم‌ها، امکان انعطاف‌پذیری بیشتری در انتخاب شریک تجاری ایجاد می‌کند و سرعت تسویه و انتقال کالا را افزایش می‌دهد.
در چنین شرایطی، قطعات خودرو به عنوان کالایی استراتژیک برای صنعت داخلی، می‌تواند از مسیرهای غیرتحریمی تأمین شود و وابستگی به کانال های دلاری را کاهش دهد. این موضوع به‌ویژه برای خودرو سازانی که با چالش تأمین قطعه مواجه‌اند، اهمیت حیاتی دارد.
چشم انداز تجارت پایاپای در حوزه فلزات و قطعات خودرو
با توجه به موفقیت قرارداد ایران–چین، کارشناسان اقتصادی آینده‌ای را تصور می‌کنند که ایران شبکه ای از معاملات پایاپای در حوزه فلزات با کشورهای مختلف ایجاد کند. هند، اندونزی، برخی بازارهای آفریقایی و کشور های آسیای مرکزی، همگی مشتری بالقوه فلزات ایران هستند. در چنین سناریویی، کشور می‌تواند بخش بزرگی از صادرات غیرنفتی خود را توسعه دهد، وابستگی به ارزهای خارجی را کاهش دهد و مقاومت اقتصادی اش را در برابر شوک های ارزی افزایش دهد.
معامله فلزات ایران با چین فراتر از یک تبادل کالایی ساده است. این قرارداد نشانه‌ای از تغییر در الگوهای تجارت بین‌المللی و افزایش تمایل کشورها به حذف ارزهای تحت سلطه غرب از مبادلات است. اگر این مسیر با استراتژی منسجم و شرکای متعدد دنبال شود، فلزات می‌توانند به موتور محرک جدید تجارت خارجی ایران تبدیل شوند و قطعات خودرو نیز از مسیر های پایدار و غیرتحریمی تأمین شوند؛ مسیری که می‌تواند صنعت خودرو سازی کشور را از تنگنای ارزی و محدودیت‌های بین‌المللی رها سازد.
انتهای پیام
