در نیمه نخست ۱۴۰۴، ارزش مبادلات تجاری ایران و ترکیه ۷.۰۴۲ میلیارد دلار بود؛ صادرات ایران ۲.۷۱۸ میلیارد دلار رشد ۱۴ درصد داشت و واردات از ترکیه ۴.۳۲۴ میلیارد دلار کاهش ۲۲ درصد را تجربه کرد.
به گزارش نبض صنعت، بررسی تازهترین آمارهای تجارت خارجی نشان میدهد روابط بازرگانی ایران و ترکیه در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، اگرچه از منظر رشد صادرات ایران روندی مثبت را تجربه کرده، اما همچنان با عدمتعادل ساختاری، نابرابری در ترکیب کالاها و آسیبپذیری در برابر محدودیتهای انرژی، سیاستگذاری و لجستیک مواجه است.
بر اساس دادههای رسمی، ارزش کل مبادلات تجاری دو کشور در این دوره به ۷ میلیارد و ۴۲ میلیون دلار رسیده که معادل ۱۳.۲ درصد از کل تجارت خارجی ایران است. با این سهم، ترکیه جایگاه سومین شریک تجاری ایران را حفظ کرده است؛ جایگاهی که اهمیت این کشور را در معادلات منطقهای و اقتصادی ایران برجسته میکند.
تصویر کلی تجارت دوجانبه
در ششماهه نخست ۱۴۰۴، صادرات ایران به ترکیه به ۲ میلیارد و ۷۱۸ میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۴ درصد رشد ارزشی و ۲۲ درصد رشد وزنی را نشان میدهد. وزن صادرات ایران به این مقصد نیز به حدود ۴ میلیون و ۹۹۱ هزار تن افزایش یافته است. این آمار بیانگر افزایش تقاضا یا دستکم تداوم جریان صادراتی ایران به بازار ترکیه، بهویژه در حوزه کالاهای با حجم بالا و ارزش متوسط است.
در مقابل، واردات ایران از ترکیه در این بازه زمانی ۴ میلیارد و ۳۲۴ میلیون دلار ثبت شده است. اگرچه واردات از نظر ارزشی ۲۲ درصد کاهش یافته، اما از نظر وزنی یک درصد افزایش را تجربه کرده است. این شکاف میان کاهش ارزشی و افزایش وزنی، نشاندهنده تغییر ترکیب واردات به سمت کالاهای ارزانتر یا با ارزش افزوده پایینتر است؛ موضوعی که میتواند ناشی از محدودیتهای ارزی، سیاستهای کنترلی و تغییر الگوی تقاضای داخلی باشد.
با وجود کاهش واردات، تراز تجاری ایران در برابر ترکیه همچنان منفی باقی مانده و این مسئله، عدمتعادل مزمن در روابط تجاری دو کشور را تأیید میکند.
تنوع بالا؛ اما با کیفیت نامتوازن
بررسی تنوع اقلام تجاری نشان میدهد ایران در این دوره ۹۶۴ قلم کالای صادراتی به ترکیه داشته، در حالی که ۲۵۶۳ قلم کالای وارداتی از این کشور ثبت شده است. این اختلاف معنادار در تنوع واردات و صادرات، بیانگر وابستگی ایران به طیف گستردهتری از کالاهای ترک و در مقابل، محدود بودن سبد صادراتی ایران از نظر تنوع و پیچیدگی کالایی است.
رابطه مبادله؛ عملکرد بهتر از میانگین کشور
یکی از شاخصهای مهم در ارزیابی کیفیت تجارت خارجی، رابطه مبادله است. در ششماهه نخست ۱۴۰۴، متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ایران ۳۴۴ دلار بوده، در حالی که متوسط ارزش هر تن صادرات به ترکیه ۵۴۵ دلار ثبت شده است. این اختلاف نشان میدهد ایران کالاهای با ارزش واحد بالاتری را به ترکیه صادر کرده است.
در سمت واردات، متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی کشور ۱۵۰۸ دلار و متوسط ارزش هر تن واردات از ترکیه ۱۲۲۹ دلار بوده است. بر این اساس، رابطه مبادله کل کشور ۰.۲۳ و رابطه مبادله با ترکیه ۰.۴۴۳ محاسبه شده که هر دو شاخص تجارت با ترکیه را بالاتر از نورم و میانگین کشوری نشان میدهد.
بر این اساس، مجموع این دادهها نشان میدهد تجارت ایران و ترکیه در نیمه نخست ۱۴۰۴ از منظر ارزش واحد کالا و رابطه مبادله، وضعیت بهتری نسبت به متوسط تجارت خارجی کشور دارد؛ اما همچنان با چالشهایی نظیر تراز منفی، تنوع پایینتر صادرات، وابستگی وارداتی و شکنندگی ساختاری روبهروست. تداوم این روند، ضرورت بازنگری در سیاستهای توسعه صادرات، ارتقای ارزش افزوده کالاهای ایرانی و مدیریت هدفمند واردات از ترکیه را بیش از پیش برجسته میکند.
انتهای پیام
