وزارت جهاد کشاورزی از سال ۱۳۹۸ تصمیم گرفت روی خودکفایی نژاد مرغ متمرکز شود. ولی نژادی که برای این هدف به مرغداران معرفی شد، نژادی با بهرهوری پایین و قدرت رقابت کم به لحاظ وزنگیری و کیفیت با سایر نژادهاست. امروز نژاد آرین مورد حمایت دولت است.
به گزارش نبض صنعت، حدود یکونیم سال پیش بود که غلامرضا نوریقزلجه، وزیر پیشنهادی کشاورزی در صحن علنی مجلس به صراحت گفت: «با این مخالفم که ارز بدهیم از آمریکای جنوبی دان بیاوریم و به مرغ آرین بدهیم تا به فضولات تبدیل کنند.» از آن زمان تا امروز تغییرات بسیاری رخ داده اما این تغییرات مانع تبدیل ارز ترجیحی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم به کود مرغی نشده است.
وزارت جهاد کشاورزی از سال 1398 تصمیم گرفت روی خودکفایی نژاد مرغ متمرکز شود. ولی نژادی که برای این هدف به مرغداران معرفی شد، نژادی با بهرهوری پایین و قدرت رقابت کم به لحاظ وزنگیری و کیفیت با سایر نژادهاست. امروز نژاد آرین مورد حمایت دولت است.
پیش از سال 1398 پنج نژاد در کشور وارد چرخه تولید میشد که عمدتاً وارداتی بودند. سال 1398 شرکت زربال از زیرمجموعههای سازمان اقتصادی کوثر، به دلیل تغییر پیاپی مدیریت نتوانست مجوز اوفک (اداره کنترل داراییهای خارجی آمریکا) را دریافت کند و موفق به انجام واردات نشد. در فرایندی که پس از این ماجرا شکل میگیرد -که در ادامه گزارش به آن پرداختیم- سیاست دستوری در بازار مرغ ابلاغ میشود.
هرچند انتظار میرفت با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، واردات به این گروه از فعالان بازار سپرده شود اما در عمل، یک تحریم داخلی علیه تولیدکنندگان مستقل شکل گرفت. براساس ابلاغیه سال 1398 دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، واردات اجداد اصیل تنها زمانی «مجاز» تلقی میشود که رئیس ستاد تنظیم بازار و نماینده بنیاد مستضعفان آن را تأیید کنند. این شرطگذاری، عملاً انحصار را رسمی کرد و راه رقابت را بست.
در نتیجه این ممنوعیت، واردات گلههای اصیل راس از ۱۳۹۸ قطع شد اما چون بازار همچنان خواهان نژاد خارجی بود، تولیدکنندگان به روشهای مختلف -طبق گزارش تحقیقی اندیشکده اقتصاد مقاومتی ۱۴ روش برای دور زدن این ممنوعیت وجود دارد- این دستور را دور زدند. بهطور مثال برخی تولیدکنندگان تخممرغ خارجی را به صورت قاچاق وارد کرده و از این تخممرغها جوجه گرفتند و امروز مرغ تولیدشده از یک نژاد اصیل خارجی را به بازار عرضه میکنند.
عمده تولیدکنندگان هم که وارد پروسه قاچاق نشدند نژاد راس را به اسم آرین تولید میکنند. اما چون واردات نژاد راس هم ممنوع است از جوجههایی استفاده میکند که یا از گلههای پیر گرفته شده یا ترکیبی هستند. بنابراین امروز بیش از ۹۰درصد گلههای اجداد موجود غیراصیل و دستکاریشده ژنتیکی هستند. متعاقب این اتفاق ضریب تبدیل دان (FCR) افزایش پیدا کرد. راندمان و وزنگیری گلههای گوشتی سقوط کرد و بیش از سه میلیون تُن نهاده دامی مانند ذرت در چرخه تولید اتلاف شد.
نامه به سران قوا
اردیبهشتماه امسال ۹۳ فعال صنعت طیور در نامهای به سران قوا، به ممنوعیت واردات نژادهای پربازده اعتراض کردند. روندی که به گفته آنان، صدور حواله جوجهریزی برای سویههای پربازده و بینالمللی را متوقف و تولیدکنندگان را مجبور به استفاده از سویه آرین میکند. این تصمیم، امکان دریافت خدمات از سامانههای مرتبط با صنعت طیور و امکان گرفتن تسهیلات و سایر خدمات وابسته را کاملاً متوقف کرده است.
صرفاً در صورت ارائه تعهد اجباری برای جوجهریزی با سویه آرین آن هم بسیار فراتر از میزان مقررشده از هدف برنامه هفتم توسعه، خدمات ارائه میشود. آنها هشدار میدهند که ادامه این مسیر، بخش قابلتوجهی از نهادههای وارداتی را ــ که با منابع ارزی محدود تأمین میشود ــ عملاً به اتلاف و فضولات دامی بدل کرده و بازدهی پایین سویه آرین، هزینههای تولید را بهطور جدی افزایش داده است.
ارز ترجیحی نهادهها در بازار آزاد فروخته میشود
این تصمیم پیامد دیگری هم دارد که عینعلی خیری، رئیس اتحادیه مرغداران گوشتی استان قزوین به آن اشاره کرده است. او در گفتوگو با هممیهن گفت: «جوجه آرین به سالنهای تولید نرفته است. رانتی ایجاد شده که برخی افراد از آن سوءاستفاده میکنند. اخیراً برای خرید جوجه شخصاً مراجعه کردم میگویند ۲۷ میلیارد تومان پرداخت کن تا فقط حواله جوجه آرین برای شما صادر کنیم. یعنی بدون تحویل جوجه و فقط حوالهفروشی به یک مرغدار، ۲۷ میلیارد تومان برای آنها منافع ایجاد میکند.
باید تاکید کنم که تا امروز در سالنهای پرورش در استان قزوین هیچ نژاد آرینی وارد نشده است اما همه مرغداران با شناسنامههایی که متعلق به نژاد آرین است، تولید را ادامه میدهند.» او در خصوص فروش ارز نهاده در بازار آزاد نیز توضیح داد: «وقتی روی کاغذ جوجه آرین میفروشند این آمار به فروش واقعی جوجه اضافه میشود و به صورت غیرواقعی آمار تولید را بیش از آنچه وجود دارد اعلام میکنند. بنابراین بخشی از ارزی که به نهادههای تولید برای جمعیت غیرواقعی اعلام شده گرفته میشود مسیر دیگری طی میکند و راهی بازار آزاد میشود.»
اگر امروز اعلام میشود که 150 تا 160 میلیون جوجهریزی داریم عملاً 20 تا 30 میلیون که به نام آرین اعلام میشود وجود خارجی ندارند. یعنی حدود 20 درصد آمار فیک در تولید وجود دارد و فقط آمار رد و بدل میشود. نهایتاً نهادهای که به اسم این 30 میلیون قطعه با ارز دولتی گرفته میشود عملاً سر از بازار سیاه درمیآورد.
سالانه بیـش از 17 میلیـون تـن نهـاده بـه ارزش بیـش از 8 میلیـارد دلار وارد کشـور میشـود. اقـلام پـ مصـرف وارداتـی کـه ارزبـری زیـادی دارنـد ذرت و ســویاست. مــا در ســال نیــاز بــه 9/5 میلیــون تــن ذرت، 4/5 میلیـون تـن کنجالـه سـویا و 6/5 میلیـون تـن جـو داریم. از میزان 9/5 میلیون تن ذرت مورد نیاز حدود 1/2 میلیون تن آن در داخل کشور تولید شده و سالانه چیزی بالغ بر 7/5 میلیون تن ذرت به کشور وارد میشود. در مورد محصول سویا هم ایران سالانه ۲۰۰ هزارتن لوبیا سویا تولید میکند که پس از استحصال روغن آن تقریباً ۱۵۰ هزار تن کنجاله سویا تولیدی در داخل کشور وجود دارد.
با توجه به نیاز 4/5 میلیون تنی کنجاله سویا در سال، نیاز به واردات چیزی بالغ بر 4/35 میلیون تن سویا در سال داریم. در صورتی که مصرف خوراک به ازای هر کیلوگرم مرغ زنده 200 گرم کاهش پیدا کند، 10 هزار و 800 میلیارد تومان صرفهجویی میشود که با توجه به تخصیص ارز دولتی چیزی حدود 500 میلیون دلار. این عدد بدون در نظر گرفتن آمار غیرواقعی تولید و میزان مصرف نهاده در این بخش محاسبه شده است.
در سند برنامه ملی پنج ساله صنعت طیور محاسبه شده است که در ازای هـر یک درصـد جایگزینـی آریـن بـا نژادهـای معمـول خارجی موجود در کشـورحدود 6700 تن گوشـت کمتر نسـبت بـه نـژاد خارجی اسـتحصال میشود و در ازای هـر یک درصـد جایگزینـی آریـن بـا نژادهـای معمـول خارجـی موجـود در کشـور 20 میلیـون دلار هزینـه اضافـه به مجمـوع سـرانه هزینههای مادر و گوشـتی پرورشـی کشـور تحمیل میشود.
ماجرای ممنوعیت واردات نژادهای پربازده
فرزاد طلاکش، دبیر فدراسیون طیور در گفتوگو با هممیهن گفت: «در کشور پنج نژاد آرین، راس دستکاری شده، کاب دستکاری شده، ایندین ریور و آربوراکرز وجود دارد. تا سال 1398 این نژادها بر اساس میزان بهرهوری در بازار سهم داشتند. اما از سال 1398 با یک سیاست دستوری شرایط تغییر کرد. سازمان اقتصادی کوثر که امروز زیرمجموعه بنیاد مستضعفان است دو شرکت تولیدکننده به نامهای شرکت زربال و شرکت مرغک دارد. در سال 1398 این دو شرکت طبق روال قبل درخواست واردات نژادهای اجداد را میدهند.
شرکت مرغک واردات را انجام میدهد ولی شرکت زربال به دلیل عدم تمدید مجوز توسط اوفک (اداره کنترل داراییهای خارجی آمریکا) موفق به واردات نمیشود. دلیل این عدم تمدید هم تغییر مدام مدیریت شرکت بوده چون مجوز به نام اشخاص صادر میشود. پس از این اتفاق مدیرعامل سازمان اقتصادی کوثر به مقامات عالیرتبه کشور اعلام میکند که به دلیل تحریمها مجوز واردات برای ما صادر نشده در حالی که این گفته ناصواب بود.»
او افزود: «پس از این اتفاق تصمیم بر احیای نژاد آرین گرفته میشود و به دنبال جلسهای که کمیسیون کشاورزی مجلس و وزارت جهاد کشاورزی داشتند و پیگیریهای سازمان اقتصادی کوثر از سال 1398 واردات مرغ اجداد ممنوع میشود. متولی نژاد آرین نیز شرکت دیزباد متعلق به سازمان اقتصادی کوثر است.»
به گفته طلاکش با وجود اجبار به تولیدکنندگان برای خرید نژاد آرین اما مرغداران به دلیل کیفیت و بهرهوری پایین این نژاد حاضر نمیشوند که تولید را با این نژاد ادامه دهند و بهرغم عدم واردات سایر نژادها، سعی میکنند از همان نژادهای دستکاریشده راس که از اجداد پیر این نژاد گرفته میشود استفاده کنند. یعنی با وجود اینکه راس دستکاری شده هم بهرهوری پایینی دارد ولی نسبت به نژاد آرین برتری بسیار بالاتری دارد. باید تاکید کنم که متولی نژاد راس هم شرکت زربال از دیگر زیرمجموعههای سازمان اقتصادی کوثر است. به عبارت دیگر کوثر هم متولی نژاد ایرانی است و هم متولی نژاد خارجی.»
خرید حوالههای کاغذی
او در ادامه تاکید میکند: «دستور ممنوعیت استفاده از نژادهای خارجی از سوی مرغداران دور زده میشود. مرغدار برای اینکه اجازه تولید داشته باشد به شرکت زیرمجموعه کوثر مراجعه میکند و حواله آرین را به قیمت پنج هزار تومان در هر قطعه جوجه خریداری میکند اما به دلیل نداشتن بهرهوری، این نژاد را نمیریزد و با مراجعه به شرکت زربال سازمان اقتصادی کوثر، نژاد راس دستکاریشده را خریداری میکند.
یعنی مرغدار عملاً دو بار جوجه، خریداری میکند ولی فقط یکی از آنها را وارد چرخه تولید میکند و سازمان اقتصادی کوثر از مرغداران دو بار پول دریافت میکند. یک بار برای نژاد آرین و یک بار برای نژاد راس. به عبارت دیگر حوالههای کاغذی فقط برای ارائه به دستگاههای ناظر خریداری میشود اما در حد همان حواله کاغذی باقی میماند. این موضوع را هم سازمان اقتصادی کوثر میداند، هم وزارت جهاد کشاورزی و هم دستگاههای نظارتی. همه دستگاهها نژاد تولیدشده را به نام آرین ثبت میکنند و کسی نمیپرسد راسهای تولیدشده کجا رفته است.»
دبیر فدراسیون طیور متذکر شد: «در شرایطی که دولت ارز را از دهان شیر بیرون میکشد، آن را به واردات دان مرغی با بهرهوری پایین تخصیص میدهد که به جای یک کیلو یا 1/5 کیلو دان، دو کیلو دان مصرف میکند. چه الزامی وجود دارد که این انحصار را برای سازمان اقتصادی کوثر نگاه داریم ولی اجازه ندهیم، بخش خصوصی که مجوز اوفک را دارد، سویه با بهرهوری بالا و باکیفیت را وارد کند؟»
او اضافه کرد: «راس اصیلی که در دنیا وجود دارد 1/5 کیلو مصرف دان به ازای تولید یک کیلو گوشت دارد و در 42 روزگی به 3 کیلو میرسد. اما نژاد راسی که در ایران است به ازای هر یک کیلو گوشت 2 کیلو دان مصرف میکند و در بالای 55 روز به سه کیلو هم نمیرسد.»
آرین با نژادهای دیگر چه تفاوتی دارد
رضا فروزانفر، مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید مرغ و عضو هیئتمدیره تعاونی زنجیرهها نیز در گفتوگو با هممیهن با اشاره به اینکه انحصار در نژاد آرین باعث اضافه شدن آمار غیرحقیقی شده و تولیدکنندگان فقط مستندسازی میکنند، اظهار کرد: «لاین اجداد آرین در اختیار شرکت دیزباد زیرمجموعه سازمان اقتصادی کوثر است. پیش از انقلاب این نژاد را از هلند گرفتیم. تا ابتدای دهه ۷۰ نیز در سالنها پرورش پیدا میکرد اما به دلیل بهرهوری پایین به تدریج نژادهای دیگر سهم بیشتری از بازار گرفتند و عملاً آرین کنار گذاشته شد.»
به گفته او اصل این موضوع که یک نژاد ایرانی داشته باشیم قطعاً مطلوب است اما مشروط بر اینکه بانکی از نژاد آرین به درستی ذخیره میکردیم. البته در دو سه سال اخیر اقداماتی در حوزه ژنتیک انجام شده اما عملاً خروجی نداشته است. فروزانفر با بیان اینکه امروز تفاوت نژاد آرین با راس بسیار مشهود است توضیح داد: «در بخش مادر از هر مرغ نژاد راس تا ۶۴ هفتگی به طور متوسط تا 185 جوجه گرفته میشود.
در نژاد آرین این عدد ۱۴۰ است. یعنی از همین ابتدا ما با یک ضرایب تبدیل پایین روبهرو هستیم. این در حالی است که برای مرغ آرین دان بیشتری هم مصرف کردهایم.» او تاکید کرد: «این نژاد در فارم گوشتی، با وزن زیر ۲ کیلو بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم دان اضافه مصرف میکند. دان وارداتی که با ارز ترجیحی به کشور میآید را اضافه بر نرم موجود صرف تولیدی با بهرهوری پایین میکنیم. با توجه به هزینههای تولید، مرغداران ترجیح میدهند مرغ را با وزن بالاتر به کشتارگاه بفرستند. در وزنهای بالای 2/5 کیلو وضعیت مصرف به مراتب بدتر میشود. مرغی با وزن 2/5 کیلو، 250 گرم دان بیشتر مصرف میکند.»
مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید مرغ و عضو هیئتمدیره تعاونی زنجیرهها متذکر شد: «در حلقه بعدی یعنی کشتارگاه هم تفاوت زیادی بین این نژادها وجود دارد. در نژاد راس چون مرغ تحرک کمی دارد درصد استحصال گوشت بیشتر میشود ولی مرغ آرین تحرک بالایی دارد و به طور متوسط درصد استخوان در نژاد آرین 15 درصد از نژادهای وارداتی بیشتر است.
همچنین به دلیل اینکه مرخ آرین امحا و احشا، سر و پای بزرگتری دارد، افت کشتار در آن سه درصد بیشتر از سایر نژادهاست. یعنی به ازای هر کیلو مرغ زنده سه درصد افت کشتار بیشتری داریم.» او در ادامه اضافه کرد: «وازدگی مرغ آرین (مانند کبودگی و خونمردگی) هم به دلیل تحرک زیاد این نژاد بیشتر است. در نژاد آرین تقریباً 35 درصد وازدگی وجود دارد درحالیکه در سایر نژادها به 10 درصد میرسد.
این وازدگی باعث میشود ما ناچار باشیم این مرغ را به ران و سینه تبدیل کنیم. در تبدیل قطعات برای از بین بردن وازدگی ناچار به حذف موضعی هستیم و 20 درصد نسبت به بقیه نژادها استحصال کمتری دارد. این اعداد در مقیاس بزرگ تولید، اعداد بسیار قابل توجهی میشود. این را هم باید اضافه کنم که سن گله آرین بین ۵ تا هفت روز از دیگر نژادها بیشتر است و کیفیت گوشت پایینتری هم دارد و دیرپزتر و زمختتر است که باعث شکایات مکرر مصرفکنندگان شده است.»
فروزانفر با تاکید بر اینکه اقتصاد زوربردار نیست، خاطرنشان کرد: «این تفاوتها که باعث زیان قابل اعتنایی برای تولیدکننده میشود باعث شده برای استفاده از دیگر نژادها مستندسازی کنند و هزینه اضافهتری را برای خرید حوالههای آرین بپردازند تا تولید باکیفیتتر و باصرفهتری داشته باشند.»
مرغ لاین بداقبال
سرنوشت «مرغ لاین» در ایران چندان با خوشی و آرامش همراه نبوده است. برای اولین بار در سال 55 یک گله مرغ لاین نژاد آربوراکرز از آمریکا وارد کشور شد و در مرغداری کدخدا در منطقه بوئینزهرای قزوین مستقر شد. اما سالهای اولیه ورود این لاین با انقلاب مصادف شد و این خط به دلیل عدم آگاهی از اهمیت مرغ لاین از بین رفت.
مرغهای لاین چنددههزار دلاری هم یا چلومرغ شدند و یا جوجهکباب. گله بدشانس بعدی ازآفریقای جنوبی وارد کشور شد. با گذشت دو سال از انقلاب نمایندگان شرکت آفریقای جنوبی به تدریج ایران را ترک کردند و شرایط نامساعدی اعم از بیماری، پیری و… گله لاین را تهدید میکرد.
پس از مدتی معلوم شد که باقیمانده گله ظرفیت لازم ژنتیکی برای انجام کارهای بیشتر را ندارد. لاین خوش اقبال بعدی از شرکت یوری بیرد (Euribrid) از هلند بنام نژاد هایبرو (Hybro) خریداری و وارد کشور شد. «مجتمع مرغ لاین ایران» با نام آرین بهصورت رسمی از سال ۱۳۶۹ با ورود یک گله از نژاد هایبرو هلندی(Hybro) در یکهزار و ۱۳۷ هکتار از اراضی جنگلی شمال کشور (مازندران) راهاندازی شد و تا امروز مرغهای لاین، اجداد و مادر گوشتی آرین در این مرکز نگهداری و تامین میشوند.
در سال ۷۱ بعد از چند ماه، مسئولان کشور تکنسینهایی را که برای آموزش به ایران آمده بودند به کشور خود بازگرداندند و گله دوم مرغها را نیز که قرار بود خریداری شود نخریدند و با یک گله قصد داشتند نیاز کشور را تامین کنند. در چند سال اول شرایط خوب بود و بازار در اختیار لاین آرین بود، اما، چون فقط یک گله وجود داشت و با اصلاحاتی که انجام شده بود اجازه توسعه و پرورش از این نژاد گرفته شد در اواخر دهه ۷۰ اجازه ورود به نژادهای خارجی داده شد تا اینکه سهم نژاد آرین از بازار مصرف در سال ۸۰، تقریباً به صفر رسید.
در اوایل دهه ۸۰ تصمیم گرفته شد تا این لاین واگذار شود، از آنجا که ادعا میشد این لاینها خوب هستند و میتوانند بازدهی خوبی داشته باشند بنابراین وزارت کشاورزی شروع به ارائه یکسری امتیازات به مرغدارهایی کرد که حاضر به همکاری و پرورش این مرغ بودند. تعدادی مزارع مرغ مادر، انجام این کار را قبول کردند، اما در پایان دوره، شرکت پشتیبانی طیور مجبور شد به این افراد خسارت بپردازد به علت اینکه هیچگونه اصلاحی صورت نگرفته بود و تخممرغها گرد شده بودند و امکان ادامه کار برای افراد فعال در این حوزه سخت شده بود؛ همین مشکلات باعث شد تا این مرغ ۱۸ سال رها شود.
استقبال از نژادهای خارجی، بهویژه نژاد «راس» انگلیسی سهم آرین را در جوجهریزی ایران تا ابتدای دهه ۹۰ به صفر رساند. اما با شدتگرفتن تحریمها کمکم صداهایی از داخل به گوش رسید که اگر صنعت مرغ ما تحریم شود، امنیت غذایی به خطر خواهد افتاد و راهحل ارائهشده بازگشت دوباره مرغ اجداد آرین بود و اینجا بود که با وجود فرازونشیب فراوان، در سال 98 و همزمان با تشدید محدودیت در مبادلات بینالمللی، خودکفایی در مرغ لاین در دستور کار قرار گرفت.
به گفته سیدمهدی میر سلیمی دامپزشک و پیشکسوت صنعت مرغ مادر کشور، در سال ۱۳۹۸ همزمان با بروز مشکلات موقتی در انتقال ارز برای واردات اجداد نژادهای خارجی طیور، برخی تصمیمگیران با ارائه گزارشهای نادرست و تحریفشده به سطوح عالی تصمیمسازی کشور، از جمله دفتر مقام معظم رهبری و شورای عالی امنیت ملی، زمینه احیای نژاد آرین را بهعنوان تنها راهحل خودکفایی در صنعت مرغ کشور فراهم کردند.
این اقدام در حالی صورت گرفت که بهروشنی مشخص بود مشکل ارزی، مشابه سایر موارد، با پیگیری قابلحل است و نیازی به تصمیمات عجولانه وجود ندارد. با وجود آگاهی کامل از ضعفهای فنی، ژنتیکی و اقتصادی نژاد آرین، استفاده اجباری از آن در دستور کار قرار گرفت؛ تصمیمی که بهدلیل دو دهه عقبماندگی و رهاسازی این نژاد، نهتنها کارآمدی لازم را نداشت، بلکه موجب تحمیل هزینههای سنگین بر صنعت مرغداری و مصرفکنندگان شد.
احیای ناکارآمد لاین داخلی، سد چند لایه در مسیر واردات
اگر فقط روی گفته تولیدکنندگان هم قضاوت نکنیم؛ بررسی گزارش تحقیقی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با عنوان «الگوی احیا و ارتقاء مرغ لاین آرین؛ رویکردی بهینه و عملیاتی» که در تیر ماه 1403 منتشر شد نیز نتیجه مشابهی به دست میدهد. در گزارش آمده: «تجربه چهار سال اجرای برنامه ملی احیای مرغ لاین آرین نشان میدهد که وجود بازیگران متعدد و سیاستهای غیرمتمرکز – مانند الزام همه مرغداران به پرورش این سویه – نتیجه مثبتی نداشته و حتی پیامدهای منفی و نامطلوب ایجاد کرده است.
اجرای اجباری و برخلاف قواعد اقتصادی، نتوانسته توسعه یکپارچه زنجیره تولید مرغ آرین را محقق کند.» این گزارش به چهارده روشی که مرغداران جوجه گوشتی برای دور زدن سیاست جوجهریزی متناظر استفاده میکنند، پرداخته و مهمترین تبعات این سیاست را به شرح زیر برشمرده است: «ثبت و تولید آمار غیرواقعی از سویه آرین، استفاده از امتیازات و حمایتهای دولتی سویه آرین، فروش سهمیه نهاده دامی شامل ذرت و کنجاله سویا در بازار آزاد و ایجاد رانت و فساد در صنعت مرغداری.»
انتهای پیام
